Cú Hích (Tái Bản 2017)

Cú Hích. Sách của tác giả đoạt Nobel Kinh Tế 2017

Về Tác Phẩm:

Ông Thaler cũng đặt ra thuật ngữ "cú hích" (nudge), ý chỉ các tác động cần thiết để giúp con người vượt qua định kiến, loại bỏ thói quen làm theo người khác để tránh phạm lầm ngớ ngẩn khi phải đưa ra quyết định.

"Mỗi ngày, chúng ta thực hiện đủ loại quyết định, nhưng đáng tiếc là chúng ta thường có những lựa chọn tồi tệ (…). Lý do là vì con người dễ bị tác động bởi nhiều định kiến khác nhau, mà lắm lúc chúng làm ta trở nên thật ngớ ngẩn (…). Người ta cần những cú hích trước những quyết định khó khăn và hiếm khi xảy ra, mà hiện thời họ không có đủ thông tin" - lời giới thiệu của quyển sách viết.

Thaler và Sunstein mời chúng ta bước vào thế giới của những lựa chọn, một thế giới xem nhân tính là một vật phẩm được ban tặng.

Các tác giả cho thấy bằng cách tìm hiểu suy nghĩ của người khác, chúng ta có thể thiết kế các môi trường lựa chọn giúp họ dễ dàng tìm được những gì tốt nhất cho mình. Sử dụng nhiều ví dụ sống động từ những mặt quan trọng nhất trong đời sống, Thaler và Sunstein cho chúng ta thấy làm thế nào một” kiến trúc lựa chọn” tinh tường có thể hích con người theo những hướng có lợi mà không hạn chế quyền tự do lựa chọn của chúng ta.

Đây là một trong những cuốn sách hấp dẫn và kích thích tư duy sáng tạo nhất trong những năm gần đây.

“Cú hích” rất có giá trị và tạo nên sự khác biệt sâu sắc. Một cuốn sách mà theo Steven Levitt - đồng tác giả cuốn Kinh tế học kỳ quái – Freakonomics “là tác phẩm đã làm thay đổi hoàn toàn thế giới quan của tôi”.

'Bạn đã từng đọc một cuốn sách nhiều ý tưởng cảm hứng, thú vị và thực tế chưa? Đây chính là một cuốn sách như vậy! Bên trong quyển sách này là viên ngọc sáng nhất của kinh tế học hành vi. Đây là cuốn sách phải đọc đối với bất kỳ những ai muốn tạo nên sự khác biệt và làm cho những sự việc xung quang chúng ta vận hành hiệu quả hơn. Chắc chắn nó sẽ nâng tầm các quyết định của bạn thông minh hơn và làm cho cuộc sống chính bạn sáng tạo, tốt đẹp hơn.'

Về Tác Giả:

Richard H. Thaler, kinh tế gia đến từ ĐH Chicago (Mỹ), có thể là cái tên không xa lạ nếu biết rằng vào tháng 10-2011, Nhà xuất bản Trẻ ở Việt Nam từng phát hành quyển "Cú hích - Nudge", trình bày chính các vấn đề đã mang đến cho ông giải thưởng danh giá trong Kinh tế học.

Các nghiên cứu của nhà kinh tế học Thaler đã chỉ ra rằng các thói quen thiếu kiềm chế bản thân, sợ mất mát những gì đã có sẽ dẫn đến các quyết định không mang lại lợi ích trong dài hạn.

Thông cáo của giải thưởng Nobel đã nhắc đến các nghiên cứu về "kế toán tinh thần" của ông Thaler, ý chỉ những người có thói quen chia số tiền mình có thành các tài khoản tưởng tượng trong đầu và tập trung vào việc hạn chế tác động của mỗi quyết định đơn lẻ, thay vì tính đến tác động chung lên toàn bộ số tiền đó.

Những người có thói quen "kế toán tinh thần" thường dựa vào nhiều yếu tố tham khảo khác nhau để đánh giá việc mình chi tiền có hợp lý hay không. Chẳng hạn khi mua một món đồ, ta sẽ so nó với giá rẻ nhất có thể tìm được trên Internet để xem cái giá mình đã trả là đúng hay sai lầm.

Báo Guardian cho biết ông Thaler đã đưa ra hàng loạt ví dụ cho thấy việc so sánh, tham khảo này có thể dẫn đến "các quyết định kỳ quặc nếu đánh giá chúng theo quan điểm kinh tế truyền thống".

Chẳng hạn một khách hàng chuẩn bị mua đồng hồ giá 1 triệu ở cửa hàng A bỗng nhận ra rằng cửa hàng B bán rẻ hơn 100.000 đồng, liền chạy sang bên đó để mua rẻ hơn. Điều này sẽ không xảy ra nếu chiếc đồng hồ giá 10 triệu, dù rằng trong cả hai trường hợp mức tiết kiệm được đều là 100.000 đồng. Chuyên gia kinh tế Thaler lý giải điểm tham khảo của khách hàng này là tỉ lệ phần trăm của mức tiền tiết kiệm được, thay vì con số tuyệt đối.

Ông Thaler cũng tạo ra công cụ gọi là "trò chơi độc tài" để kiểm tra quan niệm về "công bằng" của các cá nhân. Một người tham gia đóng vai "nhà độc tài" sẽ được trao một số tiền và được quyền quyết định chia cho người thứ hai bao nhiêu tùy ý. Người thứ hai không được có ý kiến gì về phần được chia của mình. Số tiền "nhà độc tài" sẽ phản ánh quan điểm của anh ta về "công bằng" (chia đều, không chia hay hào phóng cho hết?).

Cũng bàn về quan niệm về công bằng, trong một bài báo khoa học công bố năm 1986, ông Thaler và hai đồng sự đưa ra ví dụ kinh điển. 107 người tham gia được đọc tình huống sau: một cửa hàng bán dụng cụ trước giờ vẫn bán xẻng xúc tuyết với giá 15 USD. Sáng hôm sau, bỗng dưng có bão tuyết và cửa hàng tăng giá lên 20 USD. Khi được yêu cầu đánh giá hành động tăng giá của cửa hàng, 82% người tham gia cho rằng làm vậy là "không công bằng" hoặc "rất không công bằng".

Thông cáo của giải Nobel dù không nhắc đến ví dụ trên, nhưng cho rằng các nghiên cứu của ông Thaler chứng minh "quan điểm về công bằng của người tiêu dùng có thể khiến các cửa hàng không thể tăng giá khi nhu cầu tăng, nhưng có thể làm thế nếu chi phí sản xuất tăng".

Xét về tính thiếu kiềm chế bản thân, ông Thaler chỉ ra người ta có xu hướng để các cám dỗ trước mắt làm ảnh hưởng đến số tiền vốn dành cho các kế hoạch dài hơi hơn (tiền dưỡng già, để phòng khi khó khăn hay để chăm sóc sức khỏe). Điểm hạn chế này cũng giống như ta thường hào hứng lên kế hoạch mỗi dịp đầu năm nhưng chẳng bao giờ thực hiện được.