Review sách “Người Thầy”: Những bài học về lòng trung thành và lý tưởng cách mạng

Giới thiệu tác giả Nguyễn Chí Vịnh

Không chỉ là nhà chỉ huy quân sự tài năng và nhà tình báo bản lĩnh, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh còn cho thấy một khía cạnh đầy nhân văn qua vai trò người viết. Tác phẩm “Người Thầy” – cuốn sách đầu tay và cũng là di cảo văn học của ông, được xem như một nén tâm nhang tri ân gửi đến ông Đặng Trần Đức (bí danh Ba Quốc), người thầy, người truyền lửa và cũng là người dẫn dắt ông trong những bước đi đầu tiên của sự nghiệp tình báo.

Với lối kể chuyện dung dị mà lôi cuốn, chân thực mà sâu sắc, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh đã khắc họa không chỉ chân dung một huyền thoại ngành tình báo, mà còn truyền tải những bài học lớn lao về đạo đức nghề nghiệp, lòng trung thành tuyệt đối và tinh thần trách nhiệm với Tổ quốc. Cuốn sách được Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân ấn hành vào năm 2023 như một sự kết tinh của quá trình chiêm nghiệm lâu dài, được ông ấp ủ suốt nhiều năm sau khi rời nhiệm vụ công tác. “Người Thầy” vì thế không chỉ là câu chuyện cá nhân, mà còn là lời tri ân đầy xúc động dành cho thế hệ đi trước, những người đã lặng thầm cống hiến vì sự bình yên của Tổ quốc.

Nội dung cuốn sách “Người Thầy”

Nhân vật trung tâm của cuốn sách “Người Thầy” là Thiếu tướng, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Đặng Trần Đức. Người mà đồng đội và thế hệ sau thường gọi bằng cái tên giản dị và gần gũi: ông Ba Quốc. Ông sinh năm 1922 tại Thanh Trì, Hà Nội và được xem là một trong những điệp viên tài ba nhất của ngành tình báo Việt Nam hiện đại.

Với hơn 24 năm hoạt động trong lòng địch, ông Ba Quốc đã “chui sâu, leo cao” vào những cơ quan đầu não của chính quyền Việt Nam Cộng hòa, từ Phủ Tổng thống đến Phủ Đặc ủy Trung ương Tình báo – nơi tập trung những bí mật quân sự và chính trị hàng đầu của chế độ Sài Gòn. Từ những vị trí ấy, ông âm thầm gửi về những thông tin chiến lược vô giá, góp phần quan trọng vào thắng lợi của các chiến dịch lớn Tết Mậu Thân 1968, chiến dịch phản công Đường 9 – Nam Lào, hay chiến dịch phòng ngự Quảng Trị năm 1971. Đặc biệt, ông là người duy nhất trong lịch sử tình báo Việt Nam và là một trong số rất ít trên thế giới từng thâm nhập sâu vào hệ thống tình báo đối phương để chỉ đạo chính tình báo địch chống lại nội bộ ta theo kịch bản đã định sẵn. Đó là một kỳ tích chưa từng có, phản ánh trí tuệ siêu việt và bản lĩnh phi thường của người chiến sĩ tình báo.

Sau ngày đất nước thống nhất, ông Ba Quốc tiếp tục đảm nhiệm trọng trách trong lĩnh vực tình báo. Tại chiến trường Campuchia, ông không chỉ góp phần vào công cuộc gìn giữ hòa bình mà còn hỗ trợ nước bạn thoát khỏi họa diệt chủng tàn khốc. Ông cũng là người đặt những viên gạch đầu tiên cho hoạt động tình báo công nghiệp, mở ra hướng đi mới trong việc thu thập thông tin về khoa học, công nghệ và kỹ thuật cao, một nhiệm vụ sống còn trong thời kỳ đổi mới và hội nhập.

“Người Thầy” được Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh xây dựng thành bảy chương, kết cấu gần với thể loại chương hồi, đan xen giữa chất liệu hồi ký và sử liệu. Trên gần 500 trang sách, người đọc không chỉ được tiếp cận những chiến công lẫy lừng, mà còn được dẫn dắt vào thế giới nội tâm của một con người kiên trung, đầy suy tư và trăn trở. Tác phẩm không đơn thuần là bản tổng kết thành tích, mà là một bức tranh sống động, giàu cảm xúc về cuộc đời ông Ba Quốc với những hy sinh âm thầm, những tình cảm thầy trò, cha con, và cả những khoảng lặng đời thường ít ai biết đến.

Những bài học từ cuốn sách “Người Thầy”

Lòng trung thành và lý tưởng cách mạng

Một trong những bài học sâu sắc nhất từ cuốn sách “Người Thầy” chính là lòng trung thành tuyệt đối với Tổ quốc, với Đảng, và với lý tưởng cách mạng. Dù trải qua hơn hai thập kỷ hoạt động trong lòng địch, sống giữa vòng vây của hiểm nguy và cám dỗ, ông Ba Quốc chưa bao giờ dao động niềm tin hay suy suyển bản lĩnh. Ông vẫn luôn giữ trọn phẩm chất của một người chiến sĩ cách mạng kiên định, gan dạ và lặng lẽ cống hiến.

Những chiến công thầm lặng nhưng vĩ đại của ông, từ việc âm thầm giải cứu Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh khỏi sự truy lùng của mật vụ, đến việc cung cấp những tin tình báo chiến lược có giá trị đặc biệt về các kế hoạch quân sự của địch là minh chứng sống động cho tinh thần hy sinh đến cùng vì sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Từ góc nhìn của người học trò, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh không chỉ khắc họa ông Ba Quốc như một người thầy mẫu mực và nghiêm khắc, luôn nhấn mạnh rằng lợi ích của đất nước phải được đặt lên trên tất cả. Trong suốt quá trình rèn luyện học trò, ông không truyền dạy kỹ năng như một nghề thông thường, mà còn truyền lửa, ngọn lửa của lý tưởng, của lòng trung thành, của sự dấn thân đến tận cùng.

Câu nói nổi tiếng của ông Ba Quốc: “Sống tình báo nuôi, chết tình báo chôn” không chỉ là một tuyên ngôn, mà là cả một triết lý sống. Với ông, làm tình báo không phải là công việc có điểm bắt đầu hay kết thúc, mà là một sứ mệnh gắn bó cả cuộc đời. Một khi đã chọn con đường này, người chiến sĩ phải sẵn sàng hy sinh tất cả, không mong vinh quang, không cần biết đến ngày mai, chỉ giữ vững một niềm tin duy nhất: vì nước quên mình.

Tình thầy trò và sự chuyển giao thế hệ

Cuốn sách “Người Thầy” khắc họa một cách chân thực và cảm động mối quan hệ thầy trò giữa ông Ba Quốc và Thiếu tướng Nguyễn Chí Vịnh. Từ những ngày đầu mới bước chân vào ngành tình báo, Nguyễn Chí Vịnh đã được ông Ba Quốc tận tình dìu dắt, rèn luyện không chỉ về chuyên môn nghiệp vụ mà còn về phẩm chất đạo đức và nhân cách.

Mối quan hệ này không đơn thuần là sự truyền thụ kiến thức nghề nghiệp, mà còn là hành trình sẻ chia những bài học về cách đối nhân xử thế, sự khiêm nhường và lòng nhân ái sâu sắc. Một kỷ niệm giản dị nhưng đầy ý nghĩa được tác giả kể lại là khi ông Ba Quốc gửi cho vợ con một món quà nhỏ chỉ vỏn vẹn 0,4kg bột ngọt qua tay Nguyễn Chí Vịnh mang về miền Bắc. Dù nhỏ thôi nhưng món quà ấy lại nói lên sự trong sạch, giản dị và tâm hồn cao thượng của một nhà tình báo huyền thoại.

Tác giả cũng đặc biệt nhấn mạnh tinh thần chuyển giao thế hệ trong ngành tình báo. Ông Ba Quốc không chỉ dạy dỗ Nguyễn Chí Vịnh từng bước mà còn khuyến khích ông tự chủ trong học tập, tự quyết định và sáng tạo khi đối mặt với những tình huống cam go, phức tạp. Đây chính là tinh thần của một triết lý giáo dục hiện đại: người thầy không chỉ là người truyền đạt kiến thức, mà còn là người khơi dậy tiềm năng, thúc đẩy sự tự lập và khả năng sáng tạo ở học trò, những phẩm chất cần thiết để vững vàng trước thử thách và đóng góp cho sự nghiệp chung.

Sự hy sinh thầm lặng của gia đình

Một khía cạnh đặc biệt và đầy cảm xúc trong “Người Thầy” chính là những hy sinh thầm lặng của gia đình ông Ba Quốc. Trong suốt những năm tháng ông hoạt động trong lòng địch, vợ ông – bà Phạm Thị Thanh – cùng các con ở miền Bắc đã gánh chịu biết bao gian khó, cả về vật chất lẫn tinh thần, để giữ vững vỏ bọc và bảo vệ bí mật công việc của ông. Những thử thách ấy không chỉ là nỗi vất vả cá nhân mà còn là sự đánh đổi lớn lao về cuộc sống và hạnh phúc gia đình.

Chưa dừng lại ở đó, có những người thân trong gia đình ông từng bị chế độ ngụy quyền bắt bớ, tra tấn, nhưng họ vẫn kiên cường âm thầm chịu đựng, giữ vững lòng kiên định, để ông có thể yên tâm hoàn thành sứ mệnh của mình. Chính những hy sinh thầm lặng ấy đã góp phần tạo nên sức mạnh vô hình, bảo vệ và tiếp sức cho những đóng góp to lớn của ông Ba Quốc đối với sự nghiệp cách mạng.

Chương cuối cùng của cuốn sách, với những trang viết về cuộc sống riêng tư của ông Ba Quốc cùng hai bà vợ – bà Thanh và bà Xuân, là điểm nhấn đầy xúc động. Qua đó, người đọc không chỉ hiểu thêm về một con người huyền thoại mà còn cảm nhận được sâu sắc những mất mát, những hy sinh của những người thân yêu đứng phía sau, luôn lặng lẽ chịu đựng để bảo vệ cho sự nghiệp lớn lao của một anh hùng.

Góc nhìn toàn diện về nghề tình báo

“Người Thầy” không chỉ kể về hành trình của một cá nhân kiệt xuất, mà còn mở ra một góc nhìn toàn diện, sâu sắc về nghề tình báo, một lĩnh vực đầy thách thức, bí ẩn và phức tạp. Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh đã rất tinh tế khi không chỉ tập trung vào những vụ điệp vụ ly kỳ, mà còn khai thác những khía cạnh đạo đức, chính trị và xã hội gắn liền với công việc này. Ông nhấn mạnh rằng nghề tình báo không chỉ đơn thuần là vấn đề quân sự, mà còn đòi hỏi sự am hiểu sâu rộng về kinh tế, chính trị và văn hóa, một sự toàn diện hiếm có, khiến mỗi điệp viên phải vừa là chiến sĩ, vừa là nhà phân tích tinh tế.

Cuốn sách còn làm nổi bật những bài học về công tác chính sách, như cách chăm lo và ứng xử tinh tế với gia đình các điệp viên, thể hiện chiều sâu nhân văn và trách nhiệm cao cả của ngành tình báo Việt Nam.

Bên cạnh đó, “Người Thầy” cũng ghi lại những biến cố lịch sử trọng đại của đất nước một cách sinh động, từ cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ đến chiến tranh biên giới Tây Nam và thời kỳ đổi mới. Qua đó, những hoạt động tình báo trong từng giai đoạn lịch sử, như dự báo chính xác sự sụp đổ của Liên Xô, thu thập công nghệ quốc phòng tiên tiến tại Đông Âu, hay nhận diện và phân tích khái niệm “cách mạng màu”, cho thấy tầm nhìn chiến lược sắc bén và sự nhạy bén vượt trội của ông Ba Quốc cùng các đồng đội của mình lúc bấy giờ.

Vì sao nên đọc cuốn sách này?

“Người Thầy” không đơn thuần là một cuốn sách viết về một con người, mà là một lát cắt sống động về lịch sử, lý tưởng, và những giá trị nhân văn sâu sắc của Việt Nam. Dù bạn là người quan tâm đến lĩnh vực tình báo, yêu thích sử học, hay chỉ đơn giản muốn tìm kiếm một câu chuyện truyền cảm hứng, cuốn sách này đều có điều để chạm đến trái tim bạn.

Thông qua cuộc đời và sự nghiệp của Thiếu tướng, Anh hùng LLVTND Đặng Trần Đức – ông Ba Quốc, tác phẩm mở ra một góc nhìn độc đáo về lịch sử hiện đại Việt Nam qua lăng kính tình báo. Những điệp vụ căng thẳng, những quyết định chiến lược trong bóng tối, và cả những phút giây đời thường của một điệp viên “chui sâu, leo cao” mang đến cho người đọc cái nhìn chân thực về những đóng góp âm thầm nhưng vô cùng to lớn của ngành tình báo đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc.

Song song với yếu tố lịch sử, “Người Thầy” cũng là một cuốn sách chứa đựng nhiều bài học đạo đức sâu sắc. Đó là lòng trung thành tuyệt đối với Đảng, với nhân dân, và với lý tưởng cách mạng; là tinh thần cống hiến thầm lặng không màng danh lợi. Câu chuyện về ông Ba Quốc không chỉ khiến người đọc khâm phục, mà còn là nguồn cảm hứng mạnh mẽ về cách sống và cách làm người trong mọi thời đại.

Điều làm nên sự khác biệt của “Người Thầy” chính là chất nhân văn thấm đẫm trong từng trang viết. Tình thầy trò giữa ông Ba Quốc và Nguyễn Chí Vịnh không chỉ là mối quan hệ truyền nghề, mà còn là sự truyền trao về đạo đức, bản lĩnh và nhân cách. Những chi tiết giản dị về gia đình, đồng đội, về sự hy sinh lặng thầm của người thân cũng được tác giả khắc họa chân thành và cảm động, góp phần làm nổi bật chiều sâu cảm xúc của tác phẩm.

Với văn phong mộc mạc nhưng đầy sức truyền cảm, Nguyễn Chí Vịnh đã viết “Người Thầy” như một bản hồi tưởng vừa riêng tư vừa mang tính sử liệu. Tác phẩm không bị sa vào những liệt kê khô khan, mà kể chuyện một cách lôi cuốn, chân thực, giúp người đọc vừa hiểu thêm về một giai đoạn lịch sử nhiều biến động, vừa cảm nhận được những giá trị vĩnh hằng của lòng yêu nước, của sự hy sinh vì hòa bình.

Chính vì thế, “Người Thầy” là một cuốn sách đáng đọc, để hiểu, để biết ơn, và để trân trọng những giá trị mà thế hệ đi trước đã phải đánh đổi bằng máu, nước mắt, và cả cuộc đời.

Lời kết

“Người Thầy” là một lời nhắc nhở đầy ý nghĩa về giá trị của hòa bình, đồng thời là một nguồn cảm hứng mạnh mẽ cho thế hệ trẻ hôm nay. Với văn phong chân thực, nội dung sâu sắc, và thông điệp nhân văn, “Người Thầy” xứng đáng là một tác phẩm không thể bỏ qua đối với bất kỳ ai muốn hiểu thêm về lịch sử, con người, và những giá trị bất tử của dân tộc Việt Nam.

Truy cập web/app Fahasa.com hoặc hệ thống nhà sách Fahasa trên toàn quốc để sở hữu ngay cuốn sách “Người Thầy” với giá tốt cùng nhiều ưu đãi hấp dẫn!

Ghé blog Fahasa để xem thêm nhiều nội dung thú vị khác!