Review sách “Một Thoáng Ta Rực Rỡ Ở Nhân Gian”: Khúc ca của những khoảnh khắc vỡ tan và rực sáng

Cuốn sách Một Thoáng Ta Rực Rỡ Ở Nhân Gian của Ocean Vuong được xây dựng như những bức thư và ghi chép ngẫu hứng, khắc họa lại những ký ức lấp lánh, mơ hồ của cậu bé Việt nơi đất Mỹ. Những bức thư ấy không theo một trình tự thời gian hay không gian nhất định, mà như từng mảnh ghép vụn vỡ của quá khứ, bất chợt hiện lên đầy xúc cảm.

Bằng phong cách viết đặc biệt ấy, Ocean Vuong đã tạo nên một tác phẩm tự thuật sâu sắc, như cuốn nhật ký mở ra góc nhìn chân thực và đa chiều về người mẹ qua từng dòng thư thấm đẫm tâm tư. Tác phẩm nhanh chóng chạm đến trái tim độc giả, không chỉ ở Mỹ mà còn vang vọng tại Việt Nam, bởi sự hòa quyện tinh tế giữa cội nguồn Việt và trải nghiệm cá nhân đầy cảm xúc trong từng trang sách.

Đôi nét về tác giả Ocean Vuong

Ocean Vuong, tên thật là Vương Quốc Vinh, sinh năm 1988 trong một gia đình nông dân tại ngoại ô Sài Gòn. Khi mới lên hai, anh cùng gia đình rời Việt Nam, bắt đầu hành trình di cư đầy thử thách qua trại tị nạn ở Philippines trước khi định cư tại Hartford, Connecticut, Mỹ. Chính những năm tháng di cư và ký ức tuổi thơ ấy đã trở thành chất liệu quý giá, nền tảng để anh dệt nên những câu chuyện trong tác phẩm của mình. Từ gia đình, văn hóa đến cuộc sống nơi xứ người, mọi trải nghiệm ấy đã ảnh hưởng sâu sắc đến phong cách sáng tác và cách anh kể chuyện.

Ocean Vuong là một nhà thơ và nhà văn nổi bật với nhiều giải thưởng danh giá. Anh từng được trao giải Ruth Lilly / Sargent Rosenberg của Poetry Foundation năm 2014, Giải thưởng Whiting năm 2016, và Giải thưởng T.S. Eliot năm 2017. Cuốn tiểu thuyết đầu tay của anh, Một Thoáng Ta Rực Rỡ Ở Nhân Gian (2019), đã nhanh chóng chiếm trọn trái tim độc giả, trở thành cột mốc quan trọng trong sự nghiệp của anh. Cùng năm đó, Vuong vinh dự nhận được học bổng MacArthur Fellowship – giải thưởng được mệnh danh là “giải thưởng thiên tài”.

Một Thoáng Ta Rực Rỡ Ở Nhân Gian được xây dựng dưới hình thức những bức thư đầy ắp cảm xúc, gửi đến mẹ và bà ngoại, khắc họa chân thực những câu chuyện đời thường trong gia đình anh. Trên nền tảng ký ức và trải nghiệm cá nhân, tác phẩm không chỉ là một cuốn tự truyện mà còn là những chiêm nghiệm sâu sắc về cuộc đời, về sự vô thường và giá trị của từng khoảnh khắc.

Những lá thư ấy không chỉ chứa đựng tình cảm dạt dào, mà còn thể hiện cách Vuong nhìn nhận quá khứ, gia đình và hành trình trưởng thành của chính mình. Đó là một hành trình vừa đượm buồn vừa tràn đầy vẻ đẹp, đan xen giữa quá khứ và hiện tại, giữa sự sống và cái chết.

Bản giao hưởng của ký ức và cảm xúc không tên

Tựa như một bản giao hưởng của ký ức và cảm xúc, Một Thoáng Ta Rực Rỡ Ở Nhân Gian của Ocean Vuong mở ra một thế giới đầy sắc màu, được dệt nên từ những câu chuyện truyền lại của bà, mẹ, và những hồi ức sâu thẳm của nhân vật chính – Chó Con. Cuốn sách không chỉ đơn thuần là một hồi ký, mà còn là lời tâm sự ngọt ngào, đôi khi đắng cay, về cuộc sống, tình thân và sự tồn tại giữa những biến động không ngừng.

Từng trang sách là những mảnh ghép ký ức được khéo léo chọn lựa và sắp đặt, nơi mỗi câu chuyện là một vệt sáng vừa đẹp đẽ vừa đớn đau trong bức tranh lớn của một gia đình nhập cư. Đó là những dấu ấn không thể phai mờ của chiến tranh, của sự mất mát, nhưng cũng là những khát khao mãnh liệt, những ước vọng cháy bỏng vươn lên từ nghịch cảnh. Niềm vui xen lẫn nỗi buồn, tiếng cười đan cài với nước mắt – tất cả tạo nên một dòng chảy cảm xúc không ngừng, tràn đầy sức sống và chân thật.

Ký ức trong Một Thoáng Ta Rực Rỡ Ở Nhân Gian không đi theo trình tự logic, mà giống như một dòng sông uốn lượn, cuốn trôi mọi thứ theo cách riêng của nó. Những hồi ức về trận đòn roi nghiệt ngã, những câu chuyện vừa hài hước vừa cay đắng về cuộc sống mới, tất cả được tái hiện sống động và sắc nét, khiến độc giả cảm nhận được từng nhịp thở của thời gian và số phận.

Qua tất cả những ký ức đó, nhân vật Chó Con không chỉ tìm thấy những mảnh ghép của bản thân mình mà còn khám phá được mối liên hệ phức tạp giữa cậu và đất nước mới. Ở đó, cậu vừa là người lạ, vừa là một phần không thể tách rời của xã hội – một cá thể nhỏ bé, đôi khi vô hình, nhưng luôn nỗ lực tìm kiếm chỗ đứng và sự thấu hiểu giữa dòng đời rộng lớn, nhiều biến động.

Tác phẩm không chỉ là câu chuyện của một cá nhân, một gia đình mà còn là tiếng lòng của những con người đang sống giữa hai thế giới – giữa quá khứ và hiện tại, giữa cội nguồn và tương lai, giữa những tổn thương và hy vọng. Nó khiến người đọc phải dừng lại, suy ngẫm về ý nghĩa của ký ức, về sự kết nối giữa những người thân và những giá trị không bao giờ phai mờ dù thời gian có trôi qua.

Vết thương hậu chiến tranh từ ký ức của bà và mẹ

Những ký ức về chiến tranh không chỉ khắc sâu trong tâm trí những người trực tiếp trải qua mà còn để lại những vết thương vô hình, âm thầm in hằn lên tâm hồn con cái họ. Chó Con nhìn thấy mẹ mình – một người phụ nữ bị ám ảnh bởi bóng ma chiến tranh, sống trong nỗi sợ hãi dai dẳng và sự lo lắng thường trực. Những tiếng súng nổ, tiếng pháo rền, thậm chí những âm thanh tưởng chừng vô hại cũng có thể khiến mẹ cậu rơi vào cơn hoảng loạn tột độ.

Chính những ám ảnh ấy đã định hình cách mẹ ứng xử với con cái: lúc là sự bao bọc, che chở hết mực, nhưng cũng có lúc là những cơn bộc phát bạo lực không kiểm soát được. Mối quan hệ giữa mẹ và con trong Một Thoáng Ta Rực Rỡ Ở Nhân Gian chưa bao giờ đơn giản hay dễ dàng. Đó là sự hòa quyện phức tạp giữa tình yêu và nỗi đau, sự cảm thông xen lẫn những vết thương sâu sắc khó có thể lành lại.

Trên thực tế, người mẹ trong câu chuyện không chỉ là một nạn nhân của chiến tranh mà còn là chứng nhân sống cho những đau thương, mất mát mà nó để lại. Những cử chỉ yêu thương từ bà thường bị phủ bóng bởi những hành động đầy giằng xé và bạo lực, tạo nên một mối quan hệ mẹ con vừa thân thiết vừa đầy trăn trở, khắc khoải – một mối dây vô hình giữa yêu thương và tổn thương.

Dòng chảy tâm lý phức tạp của cậu trai mới lớn 

Câu chuyện trong tác phẩm của Ocean Vuong không tuân theo trình tự thời gian truyền thống mà được kết nối từ những mảnh ký ức rời rạc, tạo nên một dòng chảy cảm xúc và suy nghĩ liên tục, mềm mại như dòng sông uốn lượn không ngừng nghỉ.

Mỗi ký ức không phải là một đoạn hồi tưởng hoàn chỉnh mà giống như những mảnh ghép lộn xộn, xen kẽ từ tuổi thơ ngây thơ đến những bước chân trưởng thành đầy bỡ ngỡ. Cuốn sách khắc họa chân thực hành trình lớn lên của một đứa trẻ vừa mang trong mình hai nền văn hóa, vừa vật lộn với những mâu thuẫn nội tâm và những thử thách từ gia đình, từ sự nhập cư và xung đột văn hóa đan xen.

Những ký ức ấy đôi lúc mờ nhạt như sương mù, nhưng cũng có lúc lại rực rỡ như tia sáng xuyên qua màn sương dày đặc, khiến người đọc không chỉ tò mò về từng sự kiện mà còn bị cuốn vào những suy tư sâu sắc, những xúc cảm tinh tế mà tác giả khéo léo truyền tải. Cách kể chuyện phi tuyến tính này mở ra một không gian tự do, nơi cảm xúc và ký ức được thả lỏng, biến cuốn sách không chỉ đơn thuần là một câu chuyện mà còn là hành trình khám phá sâu sắc nội tâm.

Chính sự đồng cảm với nhân vật, với những mảnh ký ức của cậu bé Chó Con, đã khiến người đọc dễ dàng nhận ra những phần quen thuộc trong cuộc sống của chính mình, tạo nên một kết nối tinh thần chân thật và đầy mạnh mẽ.

Giấc mơ Mỹ và những mảnh vỡ của cuộc đời

Cuộc đời của những người nhập cư trong tác phẩm là chuỗi những vết thương sâu sắc khó thể chữa lành, đồng thời cũng là hành trình kiên trì tìm kiếm hy vọng và sự chấp nhận. Dù gia đình Chó Con rời Việt Nam mang theo giấc mơ về một cuộc sống mới – nơi họ có thể sống trong tự do và an yên – nhưng thực tế đón chờ họ lại không hề dễ dàng như mong đợi.

Cuộc sống ở Mỹ với họ không phải là hành trình trải đầy hoa hồng. Chó Con, với những khác biệt về sắc tộc và giới tính, luôn cảm nhận rõ mình là người lạc lõng, xa lạ giữa dòng người xung quanh. Anh phải đối mặt với sự phân biệt và những góc tối của xã hội, nơi mà những người da vàng như anh thường xuyên bị xem như kẻ ngoài cuộc, không được công nhận là một phần thực sự của cộng đồng.

Tuy vậy, qua những nỗi đau và trải nghiệm khắc sâu vào tâm trí, Chó Con vẫn tìm thấy cho mình những mảnh tình yêu thương, sự đồng cảm và chút ánh sáng le lói trong màn đêm u tối. Dù giấc mơ Mỹ có lúc tan vỡ, những khát khao ấy vẫn cháy bỏng trong lòng anh như một ngọn lửa bất diệt, không ngừng rực sáng và dẫn lối cho hành trình tìm về chính mình.

Một câu chuyện cảm động về gia đình

Trong tác phẩm của Ocean Vuong, những nhân vật nữ – đặc biệt là người mẹ và người bà – để lại trong lòng người đọc những xúc cảm sâu sắc, day dứt khó quên. Người mẹ, với cái tên Rose (hay Hồng), hiện lên như hình ảnh một người con lai mang trong mình nỗi đau của sự phân biệt chủng tộc và những vết thương tinh thần chưa từng lành từ quá khứ.

Dù bà không biết đọc, bà vẫn là biểu tượng sống động của tình yêu thương và sự hy sinh vô bờ bến, dù cách thể hiện tình yêu ấy đôi lúc đan xen những hành động bạo lực. Bà là người bảo vệ che chở cho Chó Con, đồng thời cũng mang đến cho cậu những tổn thương khó nguôi ngoai, vẽ nên một bức tranh tình mẫu tử vừa ngọt ngào vừa phức tạp.

Người bà, với hành trang ký ức đầy những đau thương và mất mát của chiến tranh, cũng hiện lên như một hình tượng vừa mạnh mẽ vừa đầy chất thơ của sự nhẫn nhục, cam chịu. Dẫu cuộc đời bà ngập tràn gian khó, tình yêu mà bà dành cho Chó Con vẫn luôn rực sáng, trở thành điểm tựa tinh thần vững chắc giúp cậu vượt qua mọi thử thách khắc nghiệt của cuộc sống.

Qua nét bút tinh tế và đầy thấu cảm của Ocean Vuong, những nhân vật này không chỉ góp phần tạo nên câu chuyện gia đình đong đầy tình yêu và sự sẻ chia, mà còn khắc họa sâu sắc những vết thương âm ỉ – những dấu tích không thể xóa nhòa của lịch sử và thân phận con người.

Trích dẫn nổi bật từ tác phẩm 

• “Con là mảnh gỗ lênh đênh đang tìm cách nhớ lại mình vỡ ra từ đâu mà đến được nơi đây.”
• “Mẹ à. Mẹ từng nói với con ký ức là lựa chọn. Nhưng nếu mẹ là chúa, mẹ sẽ biết ký ức là cơn lũ.”
• “Suốt thời gian qua con tự nhủ mẹ con mình sinh ra từ chiến tranh – nhưng con đã nhầm rồi mẹ à. Mình sinh ra từ cái đẹp.”
• “Trong tiếng Việt, nhớ nhung một người và nhớ được một người đều có chung chữ nhớ. Đôi khi, trong lúc gọi điện, mẹ hỏi con, Con nhớ mẹ không? Con giật mình, tưởng rằng mẹ hỏi con, Con còn nhớ mẹ không? Con nhớ mẹ nhiều hơn những gì con nhớ về mẹ.”
• “Yêu thương một thứ gì đó là đặt cho nó cái tên thật thảm hại đến mức có thể nó sẽ không bị động đến – và nhờ đó mà sống sót. Một cái tên, mong manh như không khí, cũng có thể là khiên chắn. Một cái khiên gọi là Chó Con.”
• “Tiếng mẹ đẻ của mình không thể che chở cho mình – vì cả nó cũng mồ côi. Tiếng Việt của mẹ con mình là một tráp kỷ vật, một mốc đánh dấu nơi sự học của mẹ kết thúc, hóa thành tro. Nên, mẹ à, nói tiếng mẹ đẻ đối với mình là một thứ tiếng Việt dở dang, nhưng là nói tiếng chiến tranh hoàn thiện.”
• “Đôi khi con không biết chúng mình là gì hay là ai. Có những ngày con cảm thấy là một con người, trong khi những ngày khác con cảm thấy mình là một âm thanh thì đúng hơn. Con chạm vào thế giới nhưng không phải là con mà là một tiếng vọng của thứ từng là con. Mẹ có nghe được con chưa? Mẹ có hiểu được con không?”
• “Con muốn hiểu rõ cậu, từ đầu đến cuối, bởi chính niềm căm ghét đó. Bởi vì đó là điều ta dành cho bất cứ ai nhìn thấy ta, con nghĩ thế. Ta đón nhận trực diện nỗi căm ghét của họ, và băng qua nó, như một cây cầu, để đối diện họ, bước vào trong họ.”
• “Con lại nghĩ về cái đẹp, về việc một số thứ bị săn đuổi bởi vì ta cho là chúng đẹp. Nếu đời sống một cá thể là quá ngắn ngủi, so với lịch sử hành tinh này, chỉ một cái chớp mắt, như người ta nói, vậy thì được rực rỡ, cho dù suốt từ ngày ta sinh ra đến ngày ta chết đi, là rực rỡ chỉ trong một thoáng… Bởi vì hoàng hôn, như việc sống còn, chỉ tồn tại bên rìa sự biến mất của chính nó. Để rực rỡ, trước tiên mình phải được nhìn thấy, nhưng được nhìn thấy cũng tức là cho phép bản thân trở thành con mồi.”

Lời kết

Câu chuyện của Vương là một hành trình đầy ám ảnh của những đứa con sinh ra từ chiến tranh, khiến nhiều người độc giả dễ dàng nhận ra chính mình trong đó. Chính vì vậy, Vương đã tạo ra một sự kết nối sâu sắc với người đọc, khi họ cảm thấy anh như đang nói thay cho họ, truyền tải những cảm xúc khó tả. 

Chó Con từng suy ngẫm về sự ngắn ngủi của đời người trong bối cảnh vũ trụ vô tận, và rằng dù chỉ trong một thoáng, cuộc sống vẫn có thể rực rỡ. Điều này phản ánh tinh thần chung của cuốn tiểu thuyết, khi đề cập đến những chủ đề lớn như tình mẫu tử, tuổi trẻ, chiến tranh, nhập cư, LGBT+, và đặc biệt là suy tư về sự phù du của kiếp người.

Cuốn sách không chỉ là một bức tranh ngôn từ đầy tài hoa mà còn là một hành trình khám phá, nơi mỗi câu chữ đều chạm đến cảm xúc người đọc. Mỗi trang sách như vẽ nên những nỗi buồn và sắc màu rực rỡ, nhưng lại được viết bằng ngòi bút đượm buồn, khiến cho cảm xúc trở nên sâu lắng và khó quên. 

Một Thoáng Ta Rực Rỡ Ở Nhân Gian đã có mặt trên web/app Fahasa.com và hệ thống Nhà sách Fahasa trên toàn quốc với giá tốt cùng nhiều ưu đãi hấp dẫn!