Giáo sư Phan Văn Trường là biểu tượng của trí tuệ Việt, tinh thần yêu nước và lòng tận hiến không ngừng nghỉ. Suốt hơn 40 năm chinh chiến trên thương trường quốc tế, ông không chỉ để lại dấu ấn qua những thương vụ trị giá hàng chục tỷ đô la, mà còn trở thành nguồn cảm hứng lớn lao cho thế hệ trẻ Việt Nam thông qua các hoạt động giáo dục và loạt sách truyền cảm hứng sâu sắc.
Bài viết này sẽ đưa bạn bước vào hành trình cuộc đời đầy cảm hứng của Giáo sư – từ tuổi thơ đến những năm tháng ghi danh trên bản đồ tri thức toàn cầu – cùng với năm tác phẩm tiêu biểu nhất, những “viên ngọc tri thức” đã lay động trái tim hàng ngàn độc giả trong và ngoài nước.
Tiểu sử Giáo sư Phan Văn Trường
Phan Văn Trường sinh ngày 27 tháng 7 năm 1946 tại làng Tranh Xuyên, xã Đồng Tâm, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương, trong một gia đình mang đậm truyền thống Nho giáo. Cha ông là nhà văn Phan Văn Tạo, từng đảm nhiệm vai trò Chánh Văn phòng Bộ Ngoại giao (1945-1946) và Hiệu trưởng Trường Nguyễn Văn Tố (1946-1950). Em trai ông là nhạc sĩ Phan Văn Hưng, tác giả của nhiều ca khúc nổi tiếng. Gia đình với nền tảng học thuật và lòng yêu nước đã đặt những viên gạch đầu tiên cho sự phát triển trí tuệ và nhân cách của ông.
Những năm đầu đời, ông sống tại số 15 đường Tông Đản, Hà Nội, trong không khí sôi nổi của thủ đô thời kỳ kháng chiến. Năm 1954, ông cùng gia đình chuyển vào Sài Gòn, nơi ông theo học tại Trường Jean Jacques Rousseau (nay là Trường Lê Quý Đôn). Với tư chất thông minh và ý chí mạnh mẽ, năm 1963, ở tuổi 17, ông được gia đình gửi sang Pháp học nội trú tại Trường Francisque Sarcey ở Dourdan, tỉnh Essonne. Tại đây, ông đối mặt với thách thức về ngôn ngữ và văn hóa, nhưng nhanh chóng thích nghi và chứng tỏ năng lực vượt trội.
Năm 1966, ông thi đỗ vào Trường Quốc gia Cầu Đường (École Nationale des Ponts et Chaussées) – một trong những ngôi trường kỹ thuật danh giá nhất châu Âu. Ông tốt nghiệp kỹ sư năm 1970 với thành tích xuất sắc, mở ra cánh cửa cho sự nghiệp học thuật và chuyên môn. Từ năm 1973 đến 1975, ông giảng dạy tại Đại học Paris 1 Panthéon-Sorbonne về Quy hoạch Vùng và Kinh tế Đô thị, đồng thời bắt đầu nghiên cứu tiến sĩ. Tuy nhiên, do giáo sư hướng dẫn đột tử, ông không hoàn thành luận án, nhưng điều này không ngăn cản bước tiến của ông.
Năm 1977, ông chuyển hướng sang lĩnh vực quản trị quốc tế, gia nhập Société Générale de Techniques et d’Études (SGTE), một chi nhánh của tập đoàn Spie Batignolles, với vai trò Giám đốc Đối ngoại. Từ đây, ông liên tục thăng tiến, đảm nhiệm các vị trí lãnh đạo cấp cao tại các tập đoàn đa quốc gia như Alstom Power (Phó Chủ tịch, 1986), Alstom Transport, Suez, LyonnaiseBOT, và Wah Seong. Ông quản lý các tổ chức quy mô lớn, với đội ngũ lên đến 25,000 nhân viên, và thương thuyết các hợp đồng trị giá hơn 60 tỷ USD trên khắp thế giới.
Từ năm 1996 đến 2008, ông được Chính phủ Pháp bổ nhiệm làm Cố vấn thường trực về thương mại quốc tế qua nhiều nghị định chính thức. Ông tham gia các dự án lớn, như cung cấp 300 đầu máy xe lửa cho Trung Quốc, hệ thống metro cho Cairo, Santiago, Hồng Kông, và các nhà máy điện tại Tây Ban Nha, Hàn Quốc. Năm 1997, ông đồng hành cùng Tổng thống Pháp Jacques Chirac tại Hội nghị Cấp cao các nước sử dụng tiếng Pháp ở Hà Nội, ký hợp đồng xây dựng nhà máy nước tại TP.HCM. Những đóng góp xuất sắc mang lại cho ông hai danh hiệu cao quý từ Chính phủ Pháp: Hiệp sĩ Đài Ghi Công Trạng (1990) và Hiệp sĩ Bắc Đẩu Bội Tinh (2007).
Năm 2004, ông định cư tại Kuala Lumpur, nhưng vẫn duy trì mối liên hệ chặt chẽ với Việt Nam. Ông bắt đầu giảng dạy tại Đại học Kiến trúc TP.HCM, đào tạo hơn 230 thạc sĩ Quy hoạch Vùng và Kinh tế Đô thị. Khi trở về Việt Nam định cư, ông đảm nhiệm vai trò Chủ nhiệm Chương trình đào tạo Kỹ năng Quản trị và Lãnh đạo tại Viện John Von Neumann (Đại học Quốc gia TP.HCM). Ông cũng là thành viên Hội đồng Quản trị của nhiều doanh nghiệp lớn, như Công ty Cổ phần Xây dựng và Kinh doanh Địa ốc Hòa Bình, và cố vấn chiến lược cho Viện Quản trị và Công nghệ (FSB, Đại học FPT) từ năm 2016. Chủ tịch nước Việt Nam trao tặng ông Huy chương “Vì sự nghiệp giáo dục” năm 2010, ghi nhận những đóng góp to lớn trong lĩnh vực đào tạo và phát triển nhân lực.
Về đời sống cá nhân, ông kết hôn với bà Vũ Thị Mộng Lan, Tiến sĩ Kinh tế tại Đại học Sorbonne-Paris. Họ có hai con gái: Phan Vân Lan (sinh năm 1973), kỹ sư kinh tế thương mại quốc tế và luật sư; và Phan Vân Đào (sinh năm 1975), kỹ sư Đại học Điện lực Grenoble và thạc sĩ Đại học Texas A&M. Ông cũng nhận nuôi Isaure Galley, cháu gái của cựu Tổng trưởng Pháp Robert Galley và chắt của Thống chế Leclerc de Hauteclocque. Gia đình ông là biểu tượng của sự hòa quyện giữa truyền thống Việt Nam và tầm nhìn quốc tế.
Hành trình từ kỹ sư cầu đường đến chuyên gia quốc tế
Dù được đào tạo để trở thành kỹ sư cầu đường, Giáo sư Phan Văn Trường chưa từng xây một cây cầu hay con đường theo nghĩa đen. Thay vào đó, ông xây những “cây cầu” kết nối các nền kinh tế toàn cầu qua các thương vụ đàm phán trị giá hơn 60 tỷ USD. Sự nghiệp quốc tế của ông bắt đầu tại SGTE, nơi ông nhanh chóng khẳng định năng lực trong vai trò Giám đốc Đối ngoại. Năm 1986, ông gia nhập Alstom, trở thành Phó Chủ tịch Alstom Power và sau đó là Chủ tịch khu vực châu Á, quản lý các dự án lớn tại Trung Quốc, Hàn Quốc, và châu Âu.
Từ năm 1996 đến 2008, ông là Cố vấn thường trực của Chính phủ Pháp, trực tiếp tham gia đàm phán nhiều dự án hạ tầng trọng điểm như hệ thống metro và các nhà máy điện. Ông được biết đến không chỉ nhờ tư duy chiến lược sắc sảo mà còn bởi khả năng thấu hiểu tâm lý đối tác và xây dựng mối quan hệ bền vững dù có sự khác biệt về văn hóa. Với ông, đàm phán không đơn thuần là một kỹ năng kỹ thuật, mà còn là một nghệ thuật – nơi mà sự chân thành và kiến thức văn hóa đóng vai trò cốt lõi.
Ngay từ khi còn trẻ, ông đã chú trọng rèn luyện khả năng ngôn ngữ, thành thạo tiếng Pháp và tiếng Anh. Khi trở về Việt Nam, ông học lại tiếng mẹ đẻ để có thể viết sách và giảng dạy một cách sâu sắc, gần gũi hơn. Uy tín của ông được khẳng định qua phong cách làm việc chuyên nghiệp, tư duy hệ thống và khả năng điều hành hiệu quả các tổ chức quốc tế với hàng chục nghìn nhân sự.
Tự học suốt đời, sống thật và cống hiến không ngừng
Giáo sư Phan Văn Trường luôn tin rằng “tự học chiếm tới 90% sự học của mỗi người”. Ở tuổi ngoài 70, ông vẫn giữ thói quen dậy từ 4 giờ sáng để đọc tin tức, nghiên cứu và theo dõi các xu hướng toàn cầu. Theo ông, nếu không tiếp tục học hỏi sau khi ra trường, chỉ trong vòng 5 năm, một người có thể trở nên tụt hậu so với thế giới. Chính tinh thần tự học đã giúp ông chuyển mình từ một kỹ sư cầu đường trở thành chuyên gia đàm phán và quản trị quốc tế – mà không cần bất kỳ tấm bằng chính thức nào trong lĩnh vực đó.
Song song với tinh thần tự học là một triết lý sống “hồn nhiên” – sống thật với chính mình, không gồng ép hay che giấu. Ông khuyến khích cha mẹ để con trẻ được tự do khám phá, quan sát, phân tích và rút ra bài học của riêng mình. Trong cuộc sống, ông chọn sự giản dị, thẳng thắn và đối xử bình đẳng với mọi người. Triết lý sống này được thể hiện rõ qua hệ sinh thái Cấy Nền – sáng lập từ năm 2019 – nơi ông dạy học miễn phí, tự chi trả mọi chi phí cá nhân, và lan tỏa tinh thần “cho đi là cách tốt nhất để nhận lại”.
Lớp học Cấy Nền kéo dài hai ngày, là nơi bất kỳ ai cũng có thể đặt ra câu hỏi – ngoại trừ những chủ đề về chính trị, tôn giáo hay sắc tộc – trong một không gian trung thực, cởi mở và tích cực. Bên cạnh việc giảng dạy, ông còn giữ tinh thần trẻ trung qua âm nhạc, là thành viên của ban nhạc The Lecturers cùng các giảng viên đại học TP.HCM từ năm 2020. Ông theo đuổi lối sống lành mạnh, thường xuyên tham gia các hoạt động văn hóa và không ngừng chia sẻ trải nghiệm sống thông qua các buổi trò chuyện, sách báo và thư từ với độc giả.
Phong cách giảng dạy: Truyền cảm hứng từ trải nghiệm thực tiễn
Phong cách giảng dạy của Giáo sư Phan Văn Trường là sự kết hợp hài hòa giữa lý thuyết và trải nghiệm thực tế. Từ các lớp học tại Đại học Kiến trúc TP.HCM, Viện John Von Neumann, đến những buổi giảng tại FSB, Hoa Sen, Tôn Đức Thắng hay Giao thông Vận tải, ông luôn mang đến những câu chuyện sống động rút ra từ hơn 40 năm làm việc trong môi trường quốc tế. Nhờ đó, lý thuyết không còn khô khan mà trở thành chất liệu gần gũi, dễ tiếp thu.
Ông đặc biệt chú trọng phát triển kỹ năng quản trị và lãnh đạo, giúp học viên phân biệt rõ giữa “quản lý” – làm đúng việc, và “quản trị” – làm việc đúng. Đồng thời, ông nhấn mạnh tầm quan trọng của văn hóa doanh nghiệp, động lực nội tại của nhân viên, và tư duy sáng tạo trong hành trình xây dựng tổ chức bền vững.
Với quan điểm học để làm, ông khuyến khích học viên phát triển cả “nghề tay” – kỹ năng thực hành, bên cạnh “nghề trí” – kiến thức học thuật. Ông từng tổ chức hơn 100 hội thảo miễn phí tại các doanh nghiệp lớn như VinGroup, Viettel, FPT, cũng như ở nhiều trường học trên khắp cả nước. Mỗi tuần, ông dành thời gian trả lời hơn 100 lá thư từ độc giả, từ học sinh, sinh viên cho đến các nhà quản lý – một minh chứng rõ ràng cho sự tận tâm và gần gũi.
Không chỉ giảng dạy trực tiếp, Giáo sư còn mở rộng ảnh hưởng thông qua các khóa học trực tuyến trên nền tảng Unica, với các chủ đề như quản lý thời gian, tuyển dụng nhân tài, và xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Những kiến thức được ông truyền tải không chỉ rõ ràng, thực tế mà còn tạo động lực mạnh mẽ cho người học – điều mà bất kỳ ai từng tham dự lớp học của ông đều cảm nhận được.
Top 6 cuốn sách nổi bật của Giáo sư Phan Văn Trường
1. Một Đời Thương Thuyết
2. Công Dân Toàn Cầu – Công Dân Vũ Trụ
3. Một Đời Quản Trị
4. Không Có Đỉnh Quá Cao
5. Một Đời Như Kẻ Tìm Đường
6. Cơn Lốc Quản Trị
Đóng góp cho giáo dục và cộng đồng Việt Nam
Khi trở về Việt Nam, Giáo sư Phan Văn Trường đã tiếp tục cống hiến không ngừng cho sự phát triển của giáo dục và cộng đồng. Với vai trò cố vấn chiến lược cho Trường FSB từ năm 2016 và cố vấn cấp cao cho Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình từ 2018, ông không chỉ chia sẻ kiến thức quản trị mà còn giúp các tổ chức xây dựng và cải thiện chiến lược quản lý, văn hóa doanh nghiệp.
Một trong những đóng góp đáng chú ý của ông là việc sáng lập và phát triển hệ sinh thái Cấy Nền – một không gian học tập độc đáo. Hệ sinh thái này không chỉ thu hút hàng nghìn học viên từ nhiều lĩnh vực mà còn xây dựng một cộng đồng học viên trẻ, có tư duy tích cực và tinh thần trách nhiệm cao. Ông đã tổ chức hàng chục lớp học Cấy Nền trên khắp cả nước, nơi học viên được tự do đặt câu hỏi, chia sẻ ý tưởng, và học hỏi từ những kinh nghiệm thực tiễn của ông.
Không chỉ dừng lại ở việc giảng dạy, Giáo sư còn tham gia tích cực vào các diễn đàn quốc tế. Một trong những dấu ấn nổi bật là buổi trò chuyện tại Viện Pháp (2019) về chủ đề “Người Việt trong môi trường làm việc quốc tế”, nơi ông sử dụng những câu ca dao tục ngữ Việt Nam để lý giải các nguyên tắc quản trị, thể hiện sự kết nối giữa truyền thống và hiện đại. Những đóng góp này không chỉ làm phong phú nền giáo dục Việt Nam mà còn thúc đẩy cộng đồng hướng đến sự phát triển bền vững và hội nhập quốc tế.
Giáo sư Phan Văn Trường tiếp tục là nguồn cảm hứng và là người dẫn dắt cho những thế hệ trẻ Việt Nam, khơi gợi niềm tin vào sự tự học, phát triển bản thân và đóng góp cho cộng đồng.
Tầm ảnh hưởng và di sản của Giáo sư Phan Văn Trường
Tầm ảnh hưởng của Giáo sư Phan Văn Trường không chỉ thể hiện qua những thành tựu cá nhân mà còn qua cách ông truyền cảm hứng mạnh mẽ cho thế hệ trẻ, khuyến khích họ tin vào khả năng của mình. Với triết lý “Người Việt Nam không thua kém bất kỳ ai trên thế giới, miễn là chúng ta tự học và dám mơ lớn,” ông đã trở thành một người dẫn đường, thúc đẩy những ước mơ lớn lao và niềm tin vào sức mạnh bản thân. Các cuốn sách của ông, được tái bản nhiều lần, đã trở thành tài liệu tham khảo quý giá cho các doanh nhân và sinh viên, là nguồn động viên không ngừng cho những ai đang tìm kiếm sự thay đổi và tiến bộ trong công việc và cuộc sống.
Các hội thảo và khóa học do ông tổ chức không chỉ giúp thay đổi tư duy mà còn cung cấp những công cụ thực tiễn, mang lại giá trị lâu dài cho hàng nghìn học viên. Mỗi bài giảng, mỗi chia sẻ của ông đều khơi dậy niềm tin vào sự nỗ lực và khát vọng cống hiến cho cộng đồng.
Giáo sư Phan Văn Trường cũng đã góp phần nâng cao vị thế người Việt trên trường quốc tế, chứng minh rằng bản sắc Việt Nam không chỉ là sự tự hào mà còn là lợi thế lớn trong môi trường toàn cầu. Hệ sinh thái Cấy Nền, với triết lý sống tích cực và trách nhiệm, tiếp tục lan tỏa mạnh mẽ, tạo ra một cộng đồng học hỏi, sáng tạo và đầy động lực. Di sản của ông không chỉ nằm trong những thành tựu đã đạt được mà còn trong những giá trị bền vững mà ông để lại cho thế hệ mai sau.