Một số tips ôn thi tốt nghiệp THPTQG 2025 môn Ngữ Văn hiệu quả

Kỳ thi tốt nghiệp THPT Quốc gia 2025 đang cận kề, và môn Ngữ văn – như thường lệ – vẫn là một trong những “nút chặn” quan trọng đòi hỏi sự đầu tư nghiêm túc. Trong bối cảnh chương trình giáo dục phổ thông mới (CT GDPT 2018) đã được triển khai, môn Văn không chỉ kiểm tra kiến thức, mà còn đặt ra yêu cầu cao về tư duy phân tích, cảm thụ văn học sâu sắc, cùng khả năng diễn đạt trôi chảy và logic. Cùng Fahasa khám phá một số tips làm bài thi môn Ngữ văn hiệu quả nha.

Nắm rõ kiến thức đề thi Ngữ Văn theo chương trình mới 

Theo định hướng của chương trình Giáo dục Phổ thông 2018, đề thi tốt nghiệp THPT môn Ngữ văn hiện nay gồm hai phần chính:

• Phần Đọc hiểu (3 điểm): Dựa trên một đoạn văn bản ngắn – có thể là thơ, văn xuôi hoặc văn bản nghị luận – học sinh sẽ trả lời các câu hỏi xoay quanh việc phân tích nội dung, nhận diện các biện pháp nghệ thuật, đánh giá thông điệp và bày tỏ quan điểm cá nhân. Đây là phần kiểm tra khả năng tiếp nhận và phản hồi văn bản một cách linh hoạt và sâu sắc.

• Phần Làm văn (7 điểm): Gồm hai dạng bài quen thuộc:

  • Nghị luận xã hội (2 điểm): Viết một đoạn văn khoảng 200 chữ bàn luận về một vấn đề mang tính xã hội – thường liên quan đến nội dung văn bản đọc hiểu hoặc gắn với những chủ đề thời sự, đạo đức, lối sống.

  • Nghị luận văn học (5 điểm): Viết một bài văn hoàn chỉnh để phân tích, cảm nhận hoặc bàn luận về một tác phẩm, một đoạn trích hoặc một vấn đề đặt ra trong chương trình Ngữ văn lớp 12.

Tham khảo kỹ các đề thi mẫu do Bộ GD&ĐT công bố để làm quen với cấu trúc đề, dạng câu hỏi thường gặp và cách phân bổ thời gian hợp lý cho từng phần. Việc này giúp bạn hình thành phản xạ làm bài nhanh và chính xác hơn trong phòng thi thật.

Chú ý đến các yêu cầu kỹ năng theo chương trình mới. Đừng chỉ dừng lại ở việc trả lời “đúng ý”. Một bài làm tốt cần thể hiện tư duy logic, lập luận rõ ràng, mạch lạc, và nếu có thể – hãy đưa vào một chút sáng tạo trong cách diễn đạt để tạo dấu ấn cá nhân.

Đọc kỹ hướng dẫn chấm điểm chính thức từ Bộ để hiểu giám khảo sẽ đánh giá bài thi dựa trên những tiêu chí nào. Nhờ đó, bạn có thể tập trung rèn luyện những yếu tố cốt lõi như cách sử dụng dẫn chứng, kỹ năng lập luận, và sự trôi chảy trong hành văn – những điểm “ăn tiền” thực sự trong bài thi Văn.

Xây dựng kế hoạch ôn tập khoa học

1. Phân bổ thời gian hợp lý

• Khoảng 40% thời gian dành cho phần Đọc hiểu – tập trung rèn luyện kỹ năng đọc nhanh, phân tích văn bản, xác định thông điệp và liên hệ thực tiễn.

• Khoảng 60% thời gian dành cho phần Làm văn, đặc biệt là bài nghị luận văn học, vì đây là phần chiếm số điểm lớn nhất và đòi hỏi nhiều công sức để triển khai ý tưởng mạch lạc, sâu sắc.

2. Ôn tập theo chủ đề – đúng trọng tâm, đủ chiều sâu

• Đối với phần Đọc hiểu: Làm quen với các dạng văn bản thường gặp như thơ hiện đại, văn xuôi và văn nghị luận. Rèn luyện các kỹ năng then chốt như tìm ý chính, nhận diện biện pháp tu từ, phân tích chi tiết nghệ thuật và liên hệ với thực tế cuộc sống.

• Với phần Nghị luận xã hội: Tập trung luyện viết theo các chủ đề thời sự gần với thời điểm thi. Theo dõi tin tức trên báo chí, truyền hình để dự đoán những vấn đề xã hội có khả năng xuất hiện trong đề. Rèn cách viết ngắn gọn, súc tích, thể hiện rõ quan điểm cá nhân và sử dụng dẫn chứng đời sống thực tế, gần gũi.

• Với phần Nghị luận văn học: Tập trung ôn kỹ các tác phẩm trọng tâm trong chương trình Ngữ văn lớp 12. Cần nắm vững nội dung, đặc sắc nghệ thuật, hình tượng nổi bật và thông điệp tư tưởng mà mỗi tác phẩm truyền tải.

3. Lập thời khóa biểu ôn tập theo tuần

• 3 buổi mỗi tuần dành cho ôn Đọc hiểu, kết hợp luyện đề ngắn và phân tích văn bản.

• 3 buổi dành cho luyện viết Nghị luận, xen kẽ giữa xã hội và văn học.

• 1 buổi cuối tuần để làm đề tổng hợp – mô phỏng kỳ thi thật và tự chấm điểm hoặc nhờ thầy cô, bạn bè góp ý để cải thiện kỹ năng làm bài.

> Tham khảo thêm sách ôn tập môn Văn chuẩn chương trình mới để tự đánh giá nhé. 

Học thông minh, không học nhồi nhét. Thay vì cố gắng “nạp” quá nhiều kiến thức trong một khoảng thời gian dài, hãy chia nhỏ thời gian học thành các phiên từ 45–60 phút, sau đó nghỉ 5–10 phút để thư giãn đầu óc. Cách học này giúp bạn duy trì sự tập trung và tiếp thu tốt hơn mà không bị quá tải.

Tận dụng sơ đồ tư duy để ghi nhớ có hệ thống. Đối với môn Văn – nơi khối lượng kiến thức về tác giả, tác phẩm và các dạng đề nghị luận khá lớn – việc vẽ sơ đồ tư duy là một công cụ cực kỳ hữu ích. Chúng giúp bạn tổng hợp nhanh nội dung cốt lõi, kết nối các ý tưởng một cách trực quan, dễ nhớ và dễ ôn lại trước khi thi.

Ôn tập phần đọc hiểu hiệu quả

Phần Đọc hiểu thường được xem là phần “gỡ điểm” trong đề thi Văn, vì nếu bạn nắm vững kỹ năng cơ bản thì hoàn toàn có thể kiếm điểm trọn vẹn một cách nhẹ nhàng. Để làm tốt phần này, hãy tập trung ôn luyện theo những hướng sau:

1. Rèn luyện kỹ năng đọc nhanh – hiểu sâu

• Đọc lướt để nắm ý chính: Trước tiên, hãy đọc nhanh văn bản để xác định nội dung trọng tâm, giọng điệu và thông điệp chính. Sau đó mới đọc kỹ lại để trả lời từng câu hỏi một cách chi tiết và chính xác.

• Tìm từ khóa trong câu hỏi: Khi làm bài, hãy gạch chân từ khóa để xác định đúng yêu cầu, tránh viết lan man, lạc đề.

2. Phân loại câu hỏi để luyện tập có chiến lược

• Câu hỏi nhận biết: Xác định các thông tin cơ bản như thể loại, tác giả, phương thức biểu đạt, chủ đề chính.

• Câu hỏi thông hiểu: Yêu cầu bạn giải thích ý nghĩa của một câu văn, hình ảnh hay chi tiết nào đó trong văn bản.

• Câu hỏi phân tích: Phân tích cách tác giả sử dụng các biện pháp nghệ thuật như hình ảnh, từ ngữ, ẩn dụ, điệp ngữ… để tạo hiệu quả biểu đạt.

• Câu hỏi mở: Thường yêu cầu liên hệ thực tiễn hoặc bày tỏ quan điểm cá nhân về một vấn đề xã hội, đạo đức, tư tưởng được gợi ra từ văn bản.

3. Làm quen với nhiều dạng văn bản khác nhau

Đừng chỉ luyện các bài đọc hiểu trong sách giáo khoa. Hãy mở rộng ra:

• Làm đề từ các đề thi thử và sách tham khảo chất lượng, để luyện tập với câu hỏi sát đề thật.

• Đọc thêm báo chí, truyện ngắn, thơ hiện đại, văn bản nghị luận xã hội… Việc tiếp xúc với nhiều thể loại văn bản giúp bạn phản xạ nhanh hơn và xử lý đa dạng câu hỏi một cách tự tin.

Việc luyện đọc hiểu không nhất thiết phải khô khan hay áp lực nếu bạn biết cách tạo cảm hứng cho chính mình. Hãy bắt đầu bằng những văn bản có nội dung gần gũi, dễ đồng cảm, như các bài viết về môi trường sống, tuổi trẻ, giá trị sống tích cực, hay những mẩu chuyện ngắn đời thường mang thông điệp sâu sắc. Khi cảm thấy hứng thú với nội dung, việc phân tích và trả lời câu hỏi cũng trở nên nhẹ nhàng hơn.

Ngoài ra, bạn có thể sử dụng bút màu để gạch chân từ khóa hoặc đánh dấu ý chính trong văn bản. Màu sắc không chỉ giúp dễ ghi nhớ hơn mà còn khiến việc học trở nên trực quan, sinh động hơn – như một hoạt động sáng tạo nho nhỏ mỗi ngày, thay vì chỉ là nhiệm vụ ôn thi nặng nề.

Bí quyết viết bài văn nghị luận xã hội ấn tượng

Mặc dù chỉ gói gọn trong khoảng 200 chữ, bài nghị luận xã hội lại đòi hỏi sự ngắn gọn, mạch lạc và giàu sức thuyết phục. Muốn đạt điểm cao ở phần này, bạn cần nắm chắc cấu trúc và biết cách khai thác vấn đề một cách cô đọng nhưng sâu sắc.

1. Bố cục rõ ràng – mạch lạc

• Mở bài (2–3 câu): Dẫn dắt ngắn gọn, nêu rõ vấn đề cần bàn luận.

• Thân bài (3–4 đoạn):

  • Giải thích ngắn gọn vấn đề được nêu.

  • Phân tích giá trị, ý nghĩa và tác động của vấn đề đối với cá nhân, cộng đồng.

  • Liên hệ với thực tiễn, đưa ra ví dụ cụ thể từ cuộc sống, xã hội, học đường…

  • Rút ra bài học nhận thức và hành động cho bản thân.

• Kết bài (2–3 câu): Khẳng định lại ý nghĩa của vấn đề và để lại một thông điệp tích cực, sâu sắc.

2. Viết ngắn nhưng phải đúng và đủ ý

• Tránh dài dòng, lan man. Một bài viết hiệu quả thường có khoảng 3–4 luận điểm chính, mỗi luận điểm đi kèm lập luận và ví dụ phù hợp.

• Ưu tiên các dẫn chứng gần gũi, đời thường: câu chuyện từ bạn bè, gia đình, xã hội hoặc các vấn đề đang “nóng” như: bảo vệ môi trường, văn hóa ứng xử trên mạng, trách nhiệm với cộng đồng,…

3. Tạo dấu ấn cá nhân để bài viết nổi bật

• Bạn có thể mở hoặc kết bài bằng một câu hỏi tu từ, một câu danh ngôn ngắn gọn, hay một lời nhắn đầy cảm hứng. Đây là cách làm vừa sáng tạo vừa thể hiện chất riêng, giúp bài viết ghi điểm với giám khảo chấm thi.

Duy trì thói quen luyện viết 1–2 bài mỗi tuần. Hãy chọn các chủ đề gần gũi, thân quen như tình bạn, lòng biết ơn, lối sống tích cực… Việc luyện viết thường xuyên không chỉ giúp bạn rèn kỹ năng trình bày, mà còn hình thành thói quen tư duy rõ ràng, sâu sắc hơn khi đối diện với bất kỳ đề bài nào.

Tham khảo các bài viết mẫu chất lượng. Đọc và phân tích cách người khác lập luận, sử dụng dẫn chứng và cách diễn đạt sẽ giúp bạn học được lối viết súc tích, cuốn hút mà vẫn đủ ý. Đừng học thuộc lòng nguyên văn, mà hãy học cách chọn lọc và biến những điều hay thành cách viết của riêng mình.

Chinh phục nghị luận văn học

Phần nghị luận văn học chiếm đến 5/10 điểm trong bài thi Ngữ văn – là phần quan trọng nhất, đồng thời cũng là phần thể hiện sâu sắc nhất tư duy, cảm thụ và khả năng viết của bạn.

1. Nắm vững kiến thức nền tảng

• Học chắc các thông tin cơ bản: tác giả, hoàn cảnh sáng tác, nội dung chính, đặc sắc nghệ thuật. Đây là “xương sống” giúp bạn có thể phân tích sâu và viết mạch lạc.

2. Rèn kỹ năng phân tích và tư duy liên hệ

• Khi phân tích một đoạn trích, hãy chú ý đến các chi tiết nghệ thuật tiêu biểu như từ ngữ, hình ảnh, điệp ngữ, so sánh, ẩn dụ… và đặt nó trong tổng thể toàn tác phẩm để làm nổi bật tư tưởng và cảm xúc chủ đạo.

• Đối với dạng câu hỏi mở, bạn cần trình bày quan điểm cá nhân một cách thuyết phục. Việc liên hệ với thực tế – như hình tượng người lính trong Tây Tiến gợi nhắc về lý tưởng sống đẹp, trách nhiệm với đất nước của người trẻ hôm nay – chính là điểm cộng lớn cho bài làm của bạn.

3. Luyện viết bài hoàn chỉnh có chiều sâu

• Tập viết bài nghị luận văn học đủ bố cục: mở bài dẫn dắt – giới thiệu vấn đề; thân bài triển khai lập luận – dẫn chứng rõ ràng; kết bài đúc kết vấn đề và nêu cảm nhận.

• Chú ý đến độ dài hợp lý: bài viết nên nằm trong khoảng 600–800 chữ, tránh viết quá dài mà lan man hoặc quá ngắn mà thiếu ý.

• Dẫn chứng chính xác là điều tối quan trọng. Tránh tuyệt đối việc sai tên tác giả, nhân vật, tác phẩm hoặc trích dẫn mơ hồ – những lỗi tưởng nhỏ nhưng có thể khiến bài viết mất điểm không đáng.

Hãy tưởng tượng bạn đang kể một câu chuyện về tác phẩm văn học, như đang chia sẻ với một người bạn. Cách viết này sẽ giúp bài văn của bạn trở nên sinh động, tự nhiên và dễ truyền cảm hơn.

Học thuộc lòng các đoạn văn mẫu hay cũng rất hữu ích. Qua đó, bạn có thể học được cách xây dựng ý tưởng, cách diễn đạt linh hoạt và bố cục bài văn chuẩn mực để áp dụng linh hoạt trong bài viết của mình.

Luyện càng nhiều đề thi thử Ngữ văn càng tốt

Ngoài việc luyện tập nhuần nhuyễn từng phần kiến thức, việc làm thật nhiều đề thi thử còn mang lại một lợi ích rất quan trọng khác: giúp bạn làm quen và thích nghi với áp lực thời gian trong phòng thi. Khi thường xuyên đặt mình vào trạng thái làm bài đúng giờ giấc, bạn sẽ dần rèn luyện được khả năng kiểm soát tốc độ làm bài, biết phân bổ thời gian hợp lý cho từng phần, tránh bị căng thẳng hay rối loạn khi bước vào kỳ thi thật.

Hơn nữa, việc luyện đề nhiều còn giúp bạn nhận diện được các dạng câu hỏi hay xuất hiện, từ đó nâng cao kỹ năng xử lý nhanh và chính xác. Qua mỗi lần làm đề, bạn cũng học cách giữ bình tĩnh, tự tin hơn trước những thử thách, biến áp lực thành động lực để phát huy tối đa khả năng của bản thân.

Giữ tinh thần thoải mái và tự tin